İdrar Kaçırma ve Tedavisi

İdrar kaçırma, kişinin istem dışı idrar yapması ya da tutamaması anlamına gelir. Hastanın üriner sfinkter üzerindeki kontrolü zayıflar ya da tamamen kaybolur. İdrar kaçırma sorunu, birçok kişinin yaşam kalitesinin düşmesine neden olan oldukça yaygın bir rahatsızlıktır. Ayrıca kadınlarda erkeklere kıyasla daha yaygın olarak görülür.

İdrar kaçırma nedenleri

İnkontinans, vajinal veya idrar yolu enfeksiyonu (İYE), kabızlık veya bazı ilaçların neden olduğu geçici bir sorun olabilir veya kronik bir durum olabilir. Kronik inkontinansın en yaygın nedenleri şunlardır:

• aşırı aktif mesane kasları
• zayıflamış pelvik taban kasları
• mesane kontrolünü etkileyen sinir hasarı
• i̇nterstisyel sistit (kronik mesane iltihabı) veya diğer mesane rahatsızlıklar
• hızlı bir şekilde tuvalete gitmeyi zorlaştıran bir engel veya kısıtlama
• ameliyattan kaynaklanan yan etkiler
• tıkanıklık
• multipl skleroz, felç veya parkinson hastalığı gibi nörolojik bozukluklar
• kadınlarda hamilelik, doğum, menopoz, histerektomi

Stres inkontinansı; öksürük, gülme, koşma ya da atlama gibi aktiviteler esnasında istem dışı ortaya çıkan idrar kaçırma durumudur. Urge inkontinans; ani ve yoğun idrara çıkma dürtüsü ve aynı anda veya hemen sonrasında idrar kaçırma ortaya çıkabilir. Taşma inkontinansı; mesanenin tamamen boşaltılamaması nedeniyle ortaya çıkan sızıntı durumudur. Total inkontinans; mesanenin idrarı depolayamadığı durumdur. Fonksiyonel inkontinans; hareket halinde olma nedeniyle tuvalete zamanında yetişememe durumunda ortaya çıkar. Karışık inkontinans ise bazı türlerin kombinasyonu olan durumdur.

İdrar kaçırma belirtileri

Ana semptom, idrarın kasıtsız olarak serbest bırakılmasıdır. Bunun ne zaman ve nasıl meydana geleceği, idrar kaçırma tipine bağlı olarak değişiklik gösterir. Stres tipi idrar kaçırma, özellikle doğum yapmış veya menopoza girmiş kadınlar arasında en sık görülen idrar kaçırma türüdür. Buradaki “stres” zihinsel stresten ziyade fiziksel baskıyı ifade eder. İdrar kontrolünde yer alan mesane ve kaslar aniden şiddetli baskı altına alındığında kişi istem dışı idrar sızdırabilir. Öksürme, hapşırma veya gülme, ağırlık kaldırma, egzersiz, eylemler stres inkontinansı tetikleyebilir.

Üriner inkontinans ile bağlantılı diğer risk faktörleri; obezite, sigara kullanımı, cinsiyet, yaş alma, diyabet, bazı böbrek rahatsızlığı gibi çeşitli tıbbi koşullardır.

Obezitede fazla kilo, mesaneye ve çevresindeki kaslara ekstra baskı uygular. Oluşan baskı; kasları zayıflatır, hapşırırken ya da öksürürken istem dışı idrar kaçırma olasılığını artırır. Sigara kullanımı inkontinans ataklarıyla sonuçlanabilecek kronik bir öksürüğe sebep olabilir. Kadınlarda, özellikle doğum yapmış, erkeklere göre stres inkontinansı yaşama riski çok daha yüksektir. Mesane ve üretradaki kaslar yaşla birlikte zamanla zayıflar. Diyabet, böbrek hastalığı, omurilik yaralanması ve felç gibi nörolojik hastalıklar gibi tıbbi koşullar idrar kaçırma riskini artırabilir.

İdrar kaçırma testleri

Üriner inkontinansı teşhis etmenin çok çeşitli yöntemleri vardır. Fizik muayenede; vajina fiziki olarak incelenir ve pelvik taban kasları gücü kontrol edilebilir. Olası enfeksiyon riski ve anormalliklerin teşhisi için idrar tahlil yapılabilir. Kan testi ile böbrek fonksiyonu analizi ve değerlendirilmesi yapılabilir. İdrara çıktıktan sonra mesanede kalan kalıntıların tespiti için (PVR) ölçümü uygulanabilir. Pelvik ultrason ile herhangi bir anormalliği teşhis etmek için pelvik bölge görüntülenebilir. Stres testi ile idrar kaçırmanın teşhisi için ani basınç uygulaması istenebilir. Ürodinamik test ile mesane ve idrar sfinkter kasının basınca dayanıklılığı tespit edilebilir. X-ışını prosedürü olan sistogram ile mesanenin görüntüsü alınabilir. Sistoskopi yönteminde ucunda lens bulunan ince bir tüple idrar yolları görüntülenerek olası anormallikler tespit edilebilir.

İdrar kaçırma komplikasyonları

İdrar kaçırma hastalarda bazı fiziksel ve ruhsal rahatsızlıklara yol açabilir. Utanma, asosyalleşme, depresyon gibi nedenlerle yaşam kalitesinin ciddi oranda düşmesine neden olabilir. Yaygın olarak ortaya çıkan idrar yolu komplikasyonları şunlardır:

Cilt sorunları: Üriner inkontinansı olan hastaların; cildi çoğu zaman ıslak ya da nemli olduğu için ciltte yaralar, kızarıklıklar ve enfeksiyonlara yakalanma olasılığı daha yüksektir. Bu cilt sorunlarında yaranın iyileşmesi oldukça zordur ve ayrıca bazı mantar enfeksiyonlarına yol açabilir. İdrar yolu enfeksiyonlarına yakalanma riskini önemli ölçüde artırabilir. Pelvik taban kaslarındaki zayıflama nedeniyle vajinada sarkma oluşabilir.

İdrar Kaçırma Tedavisi

İdrar kaçırma tedavisi inkontinansın türü, hastanın yaşı, genel ve zihinsel sağlığı gibi çeşitli faktörlere bağlıdır. Fizik tedavi ya da Kegel egzersizleri olarak da bilinen pelvik taban egzersizleri, idrar kontrolünü sağlayan kaslar olan idrar sfinkterini ve pelvik taban kaslarını güçlendirmeye yardımcı olabilir.

İdrar kaçırma tedavisinde mesane eğitimi

İdrara çıkmayı geciktirmek için hastanın idrara çıkma dürtüsünün kontrol etmesi öğretilir. Çift idrara çıkma yöntemi ile idrarı aniden keserek birkaç dakika bekleyip ardından yeniden idrara çıkmayı içerir. Tuvalete çıkma saatleri planlanarak aynı saatlerde, örneğin her iki saatte bir tuvalete çıkılabilir. Mesane eğitimi; hastanın mesane üzerindeki kontrolünün aşamalı olarak yeniden sağlamasına yardımcı olmak için uygulanır.

Üriner inkontinansı tedavi etmek, mesaneyi sakinleştirmek ve sıkışma inkontinansını sağlamak için çeşitli ilaçlar reçete edilebilir.

Tıbbi cihazlar ile idrar kaçırma tedavisi

Kadınların idrar kaçırma sorununda tedaviye yardımcı çeşitli cihazlar kullanılır. Hastanın idrar yapmak istediğinde çıkardığı üretral takviye sağlayan cihazlardır. Vajinaya tüm gün boyunca takılarak kullanılan peser denilen sert halka; mesaneyi yukarıda tutarak sızıntıyı önlemeye yardımcı olur.

Radyofrekans tedavisi ile alt idrar yollarındaki doku ısıtılarak mesanenin sıkılaşması ve idrar kontrolünün artması sağlanabilir.

Botoks enjeksiyonu ile mesane kasına enjekte edilerek idrar kaçırma tedavisinde uygulanan ameliyatsız yöntemlerden biridir.

Üretra çevresindeki dokuya enjekte edilen hacim arttırıcı maddeler ile üretranın kontrol kapasitesi artırılabilir.

Sakral sinir uyarıcısı ile kalça derisinin altına bir tel implante edilebilir. Bu tel sayesinde omurilikten mesaneye giden sinirler aktif hale getirilerek idrar kontrolüne yardımcı olan elektrik darbesi oluşturulabilir.

İdrar kaçırma ameliyatı

Diğer tedaviler işe yaramazsa idrar kaçırma ameliyatı sunulan cerrahi tedavi seçeneğidir. Askı prosedürleri ile üretrayı desteklemek ve idrar kaçırmayı durdurmak için mesanenin altına bir ağ yerleştirilebilir. Kolposüspansiyon ile mesane kaldırılarak stres inkontinansı hafifletilebilir. Yapay sfinkter ya da valf ile mesaneden üretraya idrar akışı kontrol edilebilir.

İdrar kaçırmanın neden olduğu utanç, insanların sosyal olarak geri çekilmesine neden olabilir ve bu depresyona yol açabilir. Üriner inkontinans şikayetiniz varsa, tedavi için Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Nagihan Cengaver’den randevu alabilirsiniz.