Yumurtalık Kisti

Yumurtalık kisti, yumurtalıklarınızdan birinde gelişen sıvı dolu bir kesedir. Birçoğu adet hormonu değişikliklerinizle ilgilidir. Bunlar genellikle herhangi bir tedavi olmaksızın birkaç hafta içinde kendiliğinden geçer. Yumurtalık kistleri genellikle herhangi bir belirtiye neden olmaz. Ancak büyürlerse veya kendi kendilerine geçmezlerse tedaviye ihtiyacınız olabilir.

Yumurtalık kistlerine ne sebep olur?

Her adet döngüsünün erken evrelerinde, yumurtalıklarınız normalde folikül adı verilen küçük kist benzeri yapılar geliştirir ve yumurtladığınızda, bu foliküllerden birinden bir yumurta salınır. Normal bir folikül büyümeye devam ederse, ‘fonksiyonel bir kist’ haline gelir. Bu tür kist genellikle iki veya üç döngü içinde kaybolur.

Yumurtalık kisti geliştirme riskinizi artıran faktörler arasında hormon değişiklikleri (doğurganlık ilaçları dahil), hamilelik, endometriozis ve yumurtalıklarınıza yayılan ciddi bir pelvik enfeksiyon yer alır.

Yumurtalık kisti belirtileri

Çoğu yumurtalık kisti küçüktür, kanserli değildir (iyi huylu) ve hiçbir belirtiye neden olmaz. Bununla birlikte, bazı yumurtalık kisti semptomları alt karında ağrı veya rahatsızlığa neden olabilir. Adet dönemleri bazen düzensizleşir veya normalden daha ağır veya hafif olabilir.

Yumurtalık kisti ağrısı kişiye göre farklılık gösterir. Keskin veya donuk olabilir; gelip gidebilir veya her zaman mevcut olabilir; adet döngünüzden etkilenebilir veya etkilenmeyebilir (aynı zamanda düzensiz dönemler veya dönemler arasında lekelenme gelişebilir). Bir yumurtalık kisti patlarsa veya bükülürse çok şiddetli ağrıya neden olabilir.

Yumurtalık kisti ağrısı genellikle bir tarafta oluşur, ancak alt karnınızda, pelvisin derinliklerinde veya her ikisinde de olabilir. Ana semptom, şişkinlik hissi ile ilgili donuk bir ağrı veya rahatsızlık olabilir. Ağrı sadece cinsel ilişki sırasında ortaya çıkabilir.

Yumurtalık kisti türleri

Yumurtalık kistleri çok yaygındır. Boyutları bir bezelye boyutundan daha küçükten büyük bir kavun boyutuna (bazen daha da büyük) kadar değişebilir. En yaygın türleri şunlardır:

Fonksiyonel yumurtalık kistleri

Bunlar en yaygın yumurtalık kisti türüdür. Doğurganlık çağındaki bazı kadınlarda (hala adet gören kadınlarda), yumurtlamada işlevsel bir kusur olduğunda oluşurlar. Oldukça yaygındırlar. İki çeşidi vardır:

Foliküler kistler: Bir folikül bazen büyüyebilir ve sıvı ile dolabilir. Kısırlık tedavisi gören kadınlarda yaygın olarak ortaya çıkabilirler.

Korpus luteum kistleri: Bunlar, korpus luteum bir kist oluşturmak üzere sıvı veya kanla dolduğunda meydana gelir. Kanla dolu bir kiste bazen hemorajik kist denir.

Dermoid kistler (İyi huylu olgun kistik teratomlar): Dermoid kistler genç kadınlarda görülme eğilimindedir. Bu tür yumurtalık kistleri oldukça büyüyebilir (15 cm’ye kadar). Bu kistler genellikle saç, diş veya kemik parçaları, yağ dokusu vb. gibi garip içerikler içerir. Bunun nedeni, bu kistlerin yumurtalıkta yumurta yapan hücrelerden gelişmesidir. Bir yumurtanın herhangi bir hücre tipine dönüşme potansiyeli vardır. Yani, bu kistler farklı doku türleri yapabilir. Her 10 vakadan 1’inde her iki yumurtalıkta da dermoid kist gelişir. Dermoid kistler aileden geçebilir. Torsiyon yumurtalığın dermoid kist ağırlığı nedeniyle kendi etrafında dönerek, kendi kan akımını kesmesi sonucu oluşur. Dermoid kistlerin içerisinde diş, yağ gibi dokuların olmasından dolayı, dermoid kistlerde torsiyon azımsanmayacak bir oranda, yaklaşık %15’inde gerçekleşir. Torsiyon sonrasında erken müdahale edilmezse maalesef o yumurtalık kaybedilebilir.

Kistadenom

Bunlar yumurtalığın dış kısmını kaplayan hücrelerden gelişir. Farklı türleri vardır. Örneğin, seröz kistadenomlar ince bir sıvı ile dolar ve müsinöz kistadenomlar kalın mukus tipi bir sıvı ile dolar. Bu tür kistler genellikle yumurtalığın içinde büyümek yerine bir sap ile yumurtalığa bağlıdır. Bazıları çok büyür. Genellikle iyi huyludurlar ancak bazıları kanserlidir.

Endometrioma

Endometriozisi olan birçok kadın bir veya daha fazla yumurtalık kisti geliştirir. Endometriozis, endometriyal dokunun – rahmi (rahim) kaplayan doku – rahim dışında bulunduğu bir durumdur. Bazen kanla dolan kistler oluşturur. Bu kistlerin içindeki eski kan çikolataya benzer ve bu kistlere bazen çikolata kisti denir. Genellikle iyi huyludurlar.

Diğerleri

Yumurtalık kistlerinin başka nadir türleri de vardır. Katı olan ve kistik olmayan (ortasında sıvı olmayan) çeşitli iyi huylu yumurtalık tümörleri de vardır.

Yumurtalık kistleri ile olası komplikasyonlar

Çoğu kist iyi huylu olmasına rağmen, bazı türlerin kanser olma riski vardır.

Nadiren, bazı yumurtalık kistleri, olağandışı semptomlara neden olabilen anormal miktarlarda dişi (veya erkek) kimyasallar (hormonlar) üretir.

Bazen bir kist kendi içine kanayabilir veya patlayabilir. Bu, en yaygın yumurtalık kisti semptomu olan alt karın bölgesinde ani şiddetli ağrıya neden olabilir.

Bazen, bir yumurtalık kisti, yumurtalığın  kendi üzerine bükebilir (burulma). Bu durum yumurtalığa giden kan akımını durdurur ve yumurtalığın kaybedilmesine neden olur. Bu, alt karnınızda ani şiddetli ağrıya neden olabilir.

Büyük kistler karnınızın şişmesine veya yakındaki yapılara baskı yapmasına neden olabilir. Örneğin, idrar semptomlarına veya kabızlığa neden olabilecek mesane veya rektumunuza baskı yapabilirler.

Yumurtalık kisti nasıl teşhis edilir?

Çoğu yumurtalık kisti hiçbir belirtiye neden olmadığından, birçok kist tesadüfen teşhis edilir. Örneğin, rutin bir muayene sırasında veya başka bir nedenle ultrason taramanız varsa.

Yumurtalık kistini düşündüren semptomlarınız varsa, Doktorunuz Op. Dr. Nagihan Cengaver, karnınızı (karın) muayene edebilir ve bir iç (vajinal) muayene yapabilir. Muayene sırasında kist olabilecek anormal bir şişlik hissedilebilir.

Ultrason taraması yumurtalık kistini doğrulayabilir. Ultrason taraması, vücudunuzdaki organların ve yapıların görüntülerini oluşturmak için ses dalgalarını kullanan güvenli ve ağrısız bir görüntülrmrdir..

CA125 testi adı verilen bir kan testi genellikle ultrason taramasının yanı sıra yapılır. Bu test normalse, kistinizin kanserli olma ihtimali düşer. Kendi içinde normal bir kan testi yumurtalık kanserini tamamen dışlamaz, ancak iyi huylu bir kistin ultrason görünümü ile birlikte yapabilir.

Bazı kadınlar için başka testler de gerekebilir. Örneğin, bilgisayarlı tomografi (BT) taraması veya manyetik rezonans görüntüleme (MRI) taraması gibi. İyi huylu yumurtalık kistleri için buna gerek yoktur. Ultrason taraması kesin olmadığında ve/veya CA125 sonucu normalden yüksek olduğunda faydalı olabilir.

Yumurtalık kisti tedavisi

Tedavi planı kişiye özel olarak birçok faktör göz önünde bulundurularak planlanır:

• yaşınız
• menopoza geçip geçmediğiniz
• ultrason taramasından kistinizin görünümü ve boyutu
• herhangi bir semptomunuz olup olmadığı

Yumurtalık kistleri tedavisi ne kadar sürer?

Birçok küçük yumurtalık kisti birkaç ay içinde çözülür ve kaybolur. Birkaç ay sonra tekrar ultrason taraması yaptırmanız önerilebilir. Kist kaybolursa, başka bir işlem yapılmasına gerek yoktur.

Yumurtalık kisti ameliyatı

Özellikle semptomlarınız varsa veya kist büyükse yumurtalık kistinin çıkarılması önerilebilir. Bazen kistin tam olarak hangi tip olduğunu belirlemek ve içinde kanser hücresi olmadığından emin olmak için kisti çıkarmak gerekebilir. Çoğu küçük kist kapalı ameliyat (laparoskopik) cerrahi ile çıkarılabilir. Bazı kistler, karnın alt kısmında bir kesi ile daha açık bir operasyon tarzı gerektirir.

Ameliyat tipi; kist tipi, yaşınız ve kanserden şüphelenilmesi veya ekarte edilmesi gibi faktörlere bağlıdır. Bazı durumlarda sadece kist çıkarılır ve yumurtalık dokusu korunur. Bazı durumlarda yumurtalık da çıkarılır ve bazen de rahim ve diğer yumurtalık gibi yakındaki diğer yapılar çıkarılır. Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Nagihan Cengaver, size özel seçenekler hakkında ayrıntılı tavsiyede bulunacaktır.